Περιγραφή

Τα αρχεία είναι μεταβατικοί σταθμοί μέσα από τους οποίους το παρελθόν γίνεται ιστορία. Η διαδικασία αναγνώρισης της ιστορικότητας των αντικειμένων δεν αποτυπώνει μόνο τις εμπειρίες και τις σχέσεις του παρελθόντος αλλά και τον τρόπο που αυτά που μας κληροδοτήθηκαν εντάσσονται στην κουλτούρα κάθε κοινωνίας και παράλληλα λειτουργεί ως κριτήριο για τη δημιουργία θεσμών, όπως το αρχείο. Η οπτική απέναντι στο παρελθόν και στους φορείς που νοηματοδοτούν τη σχέση παρελθόντος – παρόντος δεν είναι μόνο μια διανοητική εργασία, αλλά κυρίως μια πολιτισμική πρακτική, στο βαθμό που τα αρχεία δεν παρέχουν μόνο σημεία γνώσης του παρελθόντος αλλά δημιουργούν και τους τρόπους μέσα από τους οποίος οι κοινωνίες αντιλαμβάνονται το παρελθόν.

Η στάση μας απέναντι στις πηγές και τα αρχεία είναι θέμα μεθόδου και προϊόν μεθοδολογικών και εννοιολογικών εργαλείων. Ωστόσο, εμφορείται από κοινωνικές και πολιτισμικές προεκτάσεις, που εν τέλει καθορίζουν τις πολιτισμικές αναγνώσεις των αρχείων. Αυτές οι κοινωνικές – πολιτισμικές προϋποθέσεις προσαρμόζονται στις κυρίαρχες ιδέες κάθε εποχής, διαμορφώνουν ερμηνευτικούς και μετασχηματιστικούς μηχανισμούς και κατά συνέπεια αναδεικνύουν και δεσμεύουν τους τρόπους που ερευνούμε το παρελθόν και τις διαδικασίες που το βιώνουμε. Οι πολιτισμικοί κώδικες που ορίζουν το παρόν καθορίζουν το παρελθόν κάθε εποχής καθώς και την οργάνωση, την ανάδειξη και εν γένει τη χρήση της γνώσης του παρελθόντος. Τα αρχεία αναζητούν τις πολιτισμικές αναγνώσεις τους, δηλαδή τις διαδικασίες που τα μετέτρεψαν σε ιστορικοποιημένα αντικείμενα καθώς και τα δικαιώματα που αναπτύχθηκαν γύρω από τη συλλογή, την επεξεργασία και τη χρήση τους. Μέσα σε αυτήν την αναζήτηση δεν είναι δυνατόν να μη συμπεριληφθούν η έννοια της πολιτισμικής κληρονομιάς με όρους οπτικής και διαχείρισης της καθώς και η συμβολή της ανάπτυξης και της διεύρυνσης των δικτύων πληροφόρησης και επικοινωνίας, δηλαδή παραμέτρων που οδηγούν κατά βάση στον εκδημοκρατισμό και τη μαζικοποίηση των ακροατηρίων.

Η διοργάνωση μιας ημερίδας με θέμα «Αρχεία και Πολιτισμικές Αναγνώσεις» εντάσσεται στο ζωτικό χώρο του τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας, και σηματοδοτεί ένα γόνιμο διάλογο, με συγκλίσεις και αποκλίσεις, με διαμάχη και συμφωνία λόγων, οπωσδήποτε, όμως, με δημιουργικότητα και προοπτική. Η συγκρότηση εκφάνσεων αυτών των πολιτισμικών αναγνώσεων σε δημόσιο λόγο μπορεί να επεκταθεί σε ενδιαφέροντα και διαφορετικά πεδία που τα συνέχουν μεθοδολογικοί και πολιτισμικοί τύποι. Για παράδειγμα:

• Το αρχείο ως μεταβατικός σταθμός μέσα από τον οποίο το παρελθόν γίνεται ιστορία.
• Η δημιουργία και η λειτουργία θεσμών ιστορίας – αρχείου ως διαδικασία μεθοδολογικής εργασίας και πολιτισμικής πρακτικής.
• Η υλικότητα και η αναφορικότητα των αντικειμένων.
• Το διαφορετικό «έθος» προσώπων και χώρων.
• Οργάνωση και διαχείριση αρχείων: τα δικαιώματα που αναπτύσσονται.
• Τα πεδία ανάμεσα στην εμπειρία και στη βούληση: τρόποι ανάγνωσης και αναπαράστασης του παρελθόντος.
• Οι υποδηλώσεις, οι συμβολισμοί, οι παρανοήσεις, οι σιωπές: οι ιστορίες, οι ιδέες και τα κείμενα κάτω από την πραγματικότητα.
• Αυτά που δεν έβρισκαν τρόπους έκφρασης: οι σιωπές των πολλών και οι «αφωνίες» των ηττημένων και των περιθωριακών.
• Η μετατροπή – κατασκευή της εμπειρίας και της μνήμης σε ιστορία και σε φορέα ιστορίας
• Πολιτισμική κληρονομιά: εκδημοκρατισμός της κουλτούρας – μεταβολές στη διαχείριση του πολιτισμού, στην εκθεσιακή λογική και στη μαζικοποίηση του ακροατηρίου.
• Το θέμα της εργαλειοποίησης και της βιομηχανοποίησης της μνήμης
• Η ιστοσυγκομιδή (web -archiving) και οι σύγχρονες βιβλιοθήκες